Kısaltmalar hayatımızın bir parçası haline geldi. Gündelik konuşmalarımızda, mesajlaşmalarımızda, hatta resmi belgelerde bile sıkça kısaltma kullanıyoruz. Kısaltmalar genellikle bir kelimenin veya kelime grubunun baş harflerinden oluşur, bu nedenle kelimenin tamamını yazmak yerine kısaltmayı tercih ederiz. Ancak kısaltmalar bazen yapım ekleriyle birlikte kullanıldıklarında yazım kurallarına uygun hale getirilmelidir.
Örneğin, “vb.” kısaltması sıkça karşılaştığımız bir kısaltmadır ve “ve benzerleri” anlamına gelir. Bu kısaltma yapım ekleriyle kullanıldığında doğru yazımı “v.b.’ler” şeklinde olmalıdır. Benzer şekilde, “vs.” kısaltması için de doğru yazım “v.s.’ler” olacaktır. Yani, kısaltmaların yapım ekleriyle bir araya geldiğinde bir çekim ekine benzer şekilde yazılması gerekir.
Kısaltmalara gelen yapım eklerinin doğru şekilde yazılması dilin tutarlılığını ve okunabilirliğini sağlar. Yanlış yazılan veya atlanan yapım ekleri kısaltmanın anlamını değiştirebilir veya okuyucunun kafasını karıştırabilir. Bu nedenle, yazarken kısaltmaları doğru bir şekilde kullanmaya ve yapım ekleriyle birlikte doğru şekilde yazmaya dikkat etmek önemlidir.
Genel olarak, kısaltmalara yapım ekleri eklenirken kısaltmanın hemen ardından kesme işareti konularak yapım ekinin ayrı bir kelime gibi algılanması sağlanır. Bu sayede kısaltmanın okunabilirliği artar ve yapılan ek doğru bir şekilde vurgulanmış olur. Dolayısıyla, dilin kurallarına uygun bir şekilde kısaltmaları ve yapım eklerini kullanmak yazı dilindeki doğruluğu ve tutarlılığı sağlar.
Genel Kurallar
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Fusce a ipsum sit amet dolor lacinia porttitor. Vestibulum ante ipsum primis in faucibus orci luctus et ultrices posuere cubilia curae; Sed vitae felis nec est viverra interdum ac id justo. Nam ultricies lorem id sapien fringilla, vel suscipit quam porta.
- Morbi non risus at felis volutpat varius.
- Integer quis velit sit amet sem dignissim consectetur.
- Maecenas condimentum augue at tortor consequat, in scelerisque justo porta.
Integer vitae diam in risus rutrum condimentum. Nulla facilisi. Nullam dictum risus vel metus suscipit, vel faucibus ante volutpat. Sed at viverra ipsum. Duis imperdiet, magna a aliquam feugiat, lectus metus semper erat, id tincidunt turpis velit id nulla.
- Vivamus non erat vel sapien ultricies imperdiet.
- Curabitur vel lectus nec erat egestas fermentum.
- Proin eget nunc lobortis, hendrerit elit in, aliquam urna.
Türk Dil Kurumu’na Göre
Türk Dil Kurumu (TDK), Türkçe dil yapısını koruma amacıyla 12 Temmuz 1932 tarihinde kurulmuştur. Kurum, dil bilgisi, sözlükçülük, yazım ve telaffuz gibi konularda Türkçenin doğru kullanımını ve gelişimini teşvik etmektedir.
TDK’ya göre dildeki hataların düzeltilmesi ve dilin etkili bir şekilde kullanılması, iletişimde daha net ve anlaşılır olmayı sağlar. Türk Dil Kurumu, doğru Türkçe kullanımı konusunda toplumu bilinçlendirme ve bilinçsizce yapılan hatalara dikkat çekme görevini üstlenmiştir.
- TDK’nın hazırladığı dil kurallarına uygun olarak yazılmış metinler, dilin doğru ve güzel kullanımını öğretmek açısından önemlidir.
- Dilimize yabancı dillerden gelen kelimelerin Türkçeleştirilmesi ve dilin zenginleştirilmesi için TDK sürekli çalışmalar yürütmektedir.
- Türk Dil Kurumu’nun en önemli çalışmalarından biri de Türkçe sözlüklerin yayımlanmasıdır. Bu sözlükler, dil kullanımında doğru tercihler yapılmasını sağlar.
TDK, dilin zamanla değişen yapısını takip ederek güncel ve doğru bilgileri halkla paylaşır. Dilin doğru ve etkili bir şekilde kullanılması, kültürel bağlamda da önemli bir role sahiptir.
Yabancı Kökenli Kısaltmalar
Kısaltmalar, genellikle kelime veya cümlelerin kısa ve öz hali olarak kullanılan dil birimleridir. Yabancı kökenli kısaltmalar ise çoğunlukla İngilizce veya başka bir yabancı dildeki kelimelerin kısaltılmış halleridir. Bu tür kısaltmalar genellikle teknik, akademik veya profesyonel alanlarda sıkça kullanılmaktadır.
- etc. – et cetera (Latince, “ve benzeri” anlamına gelir)
- CEO – Chief Executive Officer (İngilizce, “Üst Yönetici” anlamına gelir)
- FAQ – Frequently Asked Questions (İngilizce, “Sıkça Sorulan Sorular” anlamına gelir)
- GPS – Global Positioning System (İngilizce, “Küresel Konumlandırma Sistemi” anlamına gelir)
Yabancı kökenli kısaltmalar genellikle uluslararası iletişimde hızlı ve etkili bir şekilde iletişimi sağlamak için kullanılır. Özellikle internet ve teknoloji alanında sıkça karşılaşılan bu kısaltmaların doğru anlaşılması ve kullanılması önemlidir.
İngilizce kaynaklı kısaltmaların yanı sıra diğer dillerden de kısaltmalar kullanılmaktadır. Bu kısaltmaların anlamlarını öğrenerek iletişimde daha etkili ve doğru bir şekilde kullanabilirsiniz.
Birden Fazla Yapım Eki Kullanımı
Yapım ekleri, kelimenin sonuna eklenerek yeni anlamlar oluşturabilir. Türkçe dilinde birden fazla yapım eki kullanılırken bazı kurallara dikkat etmek gerekir. Örneğin, “-dir” eki ile “-me” eki bir araya geldiğinde “-dirme” şeklinde birleşir.
Birden fazla yapım eki kullanımında kelimenin yapısını bozmadan doğru ekleri eklemek önemlidir. Örneğin, “ev” kelimesine “-lik” ve “-ten” ekleri eklenerek “evlikten” kelimesi oluşturulabilir. Bu durumda eklerin kelimenin yapısal özelliklerine uygun kullanılması gerekmektedir.
- Yapım ekleri kelimenin anlamını değiştirebilir.
- Farklı yapım ekleri birden fazla kez bir araya gelerek yeni kelimeler oluşturabilir.
- Yapım ekleri Türkçe dilinde geniş bir şekilde kullanılmaktadır.
Yapım eklerinin doğru kullanımı dilin zenginliğini artırırken, yanlış kullanımlar ise iletişimde karmaşaya yol açabilir. Bu nedenle, yapım eklerini kullanırken özen göstermek ve kurallara uygun bir şekilde eklemek önemlidir.
Örnek Kısaltmalar ve Yapım Ekleri
HTML’de sıkça kullanılan kısaltmalar ve yapım ekleri, web geliştiricilerinin sıkça karşılaştığı terimler arasında yer almaktadır. Bu terimlerin doğru bir şekilde kullanılması, kodlama sürecini daha verimli hale getirebilir. Örneğin, ‘div’ kısaltması, ‘division’ kelimesinin kısaltılmış halidir ve genellikle bir bloğu veya bölümü belirtmek için kullanılır.
Diğer bir örnek ise ‘src’ kısaltmasıdır. Bu kısaltma, ‘source’ kelimesinin kısaltılmış halidir ve genellikle bir resmin, ses dosyasının veya videonun kaynağını belirtmek için kullanılır. Örneğin, bir etiketindeki ‘src’ özelliği, görselin kaynağını tanımlar.
Yapım ekleri ise kelime köklerine eklenen eklerdir ve kelimenin anlamını değiştirebilir. Örneğin, ‘istek’ kelimesine ‘-çı’ yapım eki eklenerek ‘istekçi’ kelimesi oluşturulur. Bu yeni kelime, ‘istek’i yapan veya sürekli istekte bulunan bir kişiyi tanımlar.
- HTML: Hyper Text Markup Language
- CSS: Cascading Style Sheets
- JS: JavaScript
Bu örnekler, kısaltmaların ve yapım eklerinin önemini ve kullanımını vurgulamaktadır. Doğru terimleri kullanarak, kodlama sürecinde daha hızlı ve etkili bir şekilde ilerleyebilirsiniz.
Bu konu Kısaltmalara gelen yapım ekleri nasıl yazılır? hakkındaydı, daha fazla bilgiye ulaşmak için Türk Dil Kurumuna Gelen Ekler Nasıl Yazılır? sayfasını ziyaret edebilirsiniz.